Jak wygląda nasza skóra od środka, czyli rola i budowa skóry

Każdy z nas chce jak najdłużej zachować zdrową i piękną skórę. Aby świadomie dobrać środki oraz metody pielęgnacji naszej skóry warto poznać jej strukturę i sposoby funkcjonowania.

Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość wynosi 1,5-5 mm. Skóra, która pokrywa prawie całą powierzchnię naszego ciała składa się z:

• naskórka
• skóry właściwej
• tkanki podskórnej

Teraz poznaj je wszystkie, ich budowę, funkcję oraz działanie.

Naskórek

Naskórek jest to bezpośrednia granica między naszym organizmem a otaczającym nas światem zewnętrznym. Zbudowany z pięciu warstw, ułożonych kolejno od dołu ku górze:

• warstwy podstawnej (zwanej rozrodczą)
• kolczystej
• ziarnistej
• jasnej
• rogowej

Warstwa podstawna

Warstwa podstawna to najniżej położona warstwa komórek, wydłużonych, silne zasadochłonnych jądrach. Jest również zwana warstwą rozrodczą, gdyż to w niej najobficiej następuje podział komórek. W warstwie tej jest zauważalna początkowa przemiana kreatyny, będącej ostatecznym produktem metabolizmu naskórka. W obrębie tej warstwy znajdują się melanocyty oraz komórki Langerhansa.

Melanocyty są komórkami barwnikowymi. Mogą mieć różne kolory: czerwony, żółty, brązowy, czarny – w zależności od koloru cery. Znajdują się one również w mieszku włosowym. Charakteryzuje się długimi wypustkami dochodzącymi do naskórka i przekazują barwnik do keratynocytów. Powstanie melaniny jest mechanizmem obronnym skóry, mającym na celu jej ochroną przed negatywnym skutkiem działania promieni ultrafioletowych. Brak melaniny w skórze może doprowadzić do zaniku pigmentu czyli bielactwa. Melanogeneza to proces, w wyniku którego powstaje melanina. Aby doszło do tego procesu, konieczny jest aminokwas – tyrozyna.

Komórki Langerhansa to komórki pochodzenia szpikowego, których głównym zadaniem jest zapoczątkowanie reakcji immunologicznej organizmu, poprzez ich zdolność do tzw. prezentacji antygenu. Stanowią od 3-8% naskórka. Wraz z innymi typami komórek współtworzą układ miejscowej odporności skóry (układ SALT). Komórki Langerhansa występują także w błonie śluzowej jamy ustnej i narządach limfatycznych. Promieniowanie UV powoduje ich zmniejszenie oraz hamuje aktywność, co prowadzi do zaburzeń mechanizmów obronnych skóry, a w konsekwencji do zaburzeń układu immunologicznego. Ostatecznym efektem może być powstanie nowotworów złośliwych skóry.

Warstwa kolczysta

Warstwa kolczysta jest zbudowana z kilku rzędów wielobocznych komórek, które ulegają spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry. Przestrzenie międzykomórkowe warstwy kolczystej są wypełnione substancją mukopolisacharydowo-białkową, która przyczynia się do ich scementowania. Powyżej tej warstwy rozpoczyna się proces keratynizacji, dlaczego też często warstwę podstawną i kolczystą określa się ogólną nazwą warstwa Malpighiego.

Warstwa ziarnista

Warstwa ziarnista składa się z wielu wrzecionowatych komórek o spłaszczonych jądrach, które biorą udział w procesie wytwarzania białka keratynowego.

Warstwa jasna

Warstwa jasna jest zbudowana z silnie spłaszczonych i ściśle do siebie przylegających komórek. Ma duże znaczenie w zaburzeniach rogowacenia naskórka. Występuje głównie na stopach i dłoniach, tam gdzie naskórek jest mocno zrogowaciały.

Warstwa rogowa

Warstwa rogowa składa się ze spłaszczonych komórek pozbawionych jąder. Bliżej warstwy jasnej przylegają one do siebie, a przy powierzchni skóry są luźno ułożone i ulegają złuszczeniu. W skład warstwy rogowej wchodzą białka keratynowe, które wiążą wodę, dzięki czemu warstwa ta uzyskuje elastyczność.

Cement komórkowy Jest to spoiwo międzykomórkowe wielowarstwowe, złożone na przemian z obszarów hydrofilowych i hydrofobowych. Odgrywa ono olbrzymią rolę w strukturze warstwy rogowej, a mianowicie:

• stanowi barierę dla wody
• magazynuje wodę
• zabezpiecza skórę i organizm przed możliwością penetracji substancji obcych.

U mężczyzn warstwa ta jest znacznie grubsza niż u kobiet, należy o tym pamiętać w chwili doboru kosmetyków pielęgnacyjnych.

Jaka jest główna funkcja naskórka?

Rogowacenie jest to proces różnicowania się komórek naskórka, podczas którego podlegają one określonym zmianom morfologicznym i chemicznym. Proces odnowy komórkowej, zachodzący w naskórku, trwa średnio 26-28 dni, z wiekiem ulega wydłużeniu. W najgłębiej położonej warstwie naskórka odbywa się nieustanny podział, czyli tworzenie nowych komórek. Wędrują one z dołu do góry i powoli ulegają rogowaceniu (keratynizacji). Po dotarciu do powierzchni skóry zostają zrzucone w postaci mikroskopijnych zrogowaciałych łusek.

Dzięki temu procesowi skóra ciągle się odnawia. Martwe komórki na skórze stanowią barierę nieprzepuszczalności dla składników odżywczo – pielęgnacyjnych oraz powodują zaczopowanie ujść gruczołów łojowych. Po złuszczeniu warstwy rogowej łój ma łatwiejszą drogę wydostania się na zewnątrz i nie blokuje porów.

Na powierzchni warstwy rogowej znajduje się płaszcz lipidowy, którego obecność ma duże znaczenie dla utrzymania właściwego stanu nawodnienia tej warstwy. Płaszcz lipidowy jest mieszaniną w której skład wchodzą: łój, wosk, kwasy tłuszczowe, węglowodory, mono-, dwu- i trójglicerydy oraz lipidy pochodzące z komórek naskórka. Warstwa rogowa naskórka jest twarda, elastyczna, naskórek osłania skórę właściwą, w której zachodzą najważniejsze dla skóry procesy.

Skóra właściwa

Skóra właściwa jest ściśle powiązana z tkanką podskórną. Składa się przede wszystkim z tkanki tłuszczowej i łącznej, zawiera naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry. Można w niej wyróżnić dwie warstwy:

• warstwę brodawkową, która obejmuje brodawki zawierające liczne drobne naczynia krwionośne
• warstwę siateczkową,która obejmuje głębsze warstwy, aż do tkanki podskórnej, charakteryzującą się bardziej zbitą struktura kolagenu

W skórze właściwej występują trzy rodzaje włókien:kolagenowe, sprężyste i retikulinowe. Włókna te są wtapiane w substancję złożoną przede wszystkim z mukopolidacharydów. Z wiekiem włókna sprężyste ulegają zwyrodnieniu i wraz z włóknami kolagenowymi zbijają się w bezpostaciowa masę. Podstawowym czynnikiem odpowiedzialnym za produkcję kolagenu są fibroplasty.

W skórze właściwej obok fibroplastów występują komórki tuczne, które wytwarzają m. in. histaminę, a jej nadmiar powoduje świąd oraz przyczynia się do rozszerzenia naczyń krwionośnych, wytworzenia obrzęków i reakcji alergicznej (pokrzywka).

Przestrzenie międzykomórkowe skóry właściwej wypełnione są substancja międzykomórkową, w której skład wchodzą mukopolisacharydy (to przede wszystkim kwas hialuronowy). Charakterystyczne połączenie elastyny, kolagenu i mukopolisacharydów znane pod nazwą proteoglikanów oraz do zaniku tworzenia się nowych naczyń krwionośnych, w tkance łącznej pojawiają się zmarszczki, bruzdy, zmniejsza się elastyczność i zwiększa wrażliwość skóry.

Tkanka podskórna

Tkanka podskórna to ostatnia, wewnętrzna warstwa skóry. Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej. Zawiera również tkankę tłuszczową w ilości zależnej od odżywienia, płci, czynności hormonów i stanu metabolizmu. Tłuszcz zgromadzony pod skórą stanowi zapas źródła energii, warstwę izolacyjną oraz chroni przed urazami.

Skóra to nie tylko powłoka ciała, stykająca się ze środowiskiem zewnętrznym, lecz także skomplikowany narząd pełniący rozmaite funkcje: chroni organizm przed uszkodzeniami mechanicznymi, wpływami atmosferycznymi, chemicznymi, biologicznymi, pełni funkcję termoregulacyjną, wydalniczą (wspomaga pracę nerek) oraz przyczynia się do wymiany gazowej. Skóra jest najcięższym organem ludzkiego ciała, waży ok 3kg i ma powierzchnię ok 2m kwadratowych. Skóra twarzy jest nazywana cerą. Rozróżnia się cztery podstawowe rodzaje cery:

• normalną
• suchą
• tłustą
• mieszaną

Stan skóry czy jej wygląd, jest zależny od cech dziedzicznych, wieku, klimatu, środowiska, (m.in. rodzaj wykonywanej pracy i sposób życia), sposobu odżywiania, napięcia nerwowego, napromieniowania słonecznego i sposobu pielęgnacji. W naszych innych artykułach przybliża podstawowe rodzaje cery oraz jakie cechy posiada każda cera i jak ją odpowiednio pielęgnować.